فصل دهم - حقوق بینالملل هوایی و فضایی.. 338
بخش نخست : حقوق بینالملل هوایی.. 339
بخش دوم : حقوق بينالملل فضايي.. 350
جمعبندی.. 356
فصل یازدهم - حقوق ديپلماتيك و كنسولي.. 358
بخش نخست : حقوق ديپلماتيك... 359
بخش دوم : حقوق كنسولي.. 381
جمعبندی.. 389
فصل دوازدهم - اصول حقوق بینالملل اقتصادی... 392
بخش نخست : محتوا، تاریخچه و ساختار حقوق بینالملل اقتصادی.. 393
بخش دوم : حقوق بینالملل اقتصادی: نظام قواعد و اصول.. 400
بخش سوم : حقوق تجارت جهانی و موافقتنامههای تجاری منطقهای.. 406
جمعبندی.. 410
فصل سیزدهم - اصول حقوق بینالملل محیط زیست... 412
بخش نخست : مفاهیم کلی.. 412
بخش دوم : منابع حقوق بینالملل محیط زیست.. 414
بخش سوم : تابعان حقوق بینالملل محیط زیست.. 417
بخش چهارم : ارتباط حقوق بینالملل محیط زیست با سایر شاخههای حقوق بینالملل.. 418
بخش پنجم : نکات برجستۀ حقوق بینالملل محیط زیست.. 418
بخش ششم : حفاظت محیط زیست در مخاصمات مسلحانه. 425
بخش هفتم : مسئوليت بینالمللی و حقوق بینالملل محیط زیست.. 425
جمعبندی.. 426
فصل چهاردهم - جنگ و توسل به زور در حقوق بينالملل.. 429
بخش نخست : منع توسل به زور و تحريم جنگ... 429
بخش دوم : مشروعيت جنگ و توسل به زور 432
بخش سوم : مفهوم حقوقي جنگ و حقوق جنگ... 444
جمعبندی.. 447
فصل پانزدهم - مسئوليت بينالمللي.. 449
بخش نخست : ملاحظات كلي.. 450
بخش دوم : موجبات تحقق مسئوليت بينالمللي.. 456
بخش سوم : موجبات زایلکنندۀ وصف متخلفانۀ عمل.. 464
بخش چهارم : بر عهدهگرفتن مسئوليت بينالمللي.. 467
بخش پنجم : پیامدهای مسئوليت بينالمللي.. 472
جمعبندی.. 478
فصل شانزدهم - فیصلۀ مسالمتآمیز اختلافات بینالمللی.. 481
بخش نخست : مفهوم و ماهیت اختلاف بينالمللی.. 482
بخش دوم : روشهای فیصلۀ اختلافات بینالمللی.. 483
جمعبندی.. 507
فهرست منابع.. 509
فهرست تفصیلی مطالب... 515
واژهنامه. 549
سخن را با شکر و سپاس بیکران خداوندگاری آغاز میکنم که سلامتی و توفیق عنایت فرمود تا چاپ جدید کتاب را با تغییرات و اصلاحات نسبتاً اساسی تقدیم دانشجویان و پژوهندگان حقوق بینالملل کنم.
از آخرین چاپ کتاب که مورد ویراستاری علمی و ادبی قرار گرفت تا پیش از چاپ جدید آن که در منظر دیدگان شماست، این کتاب بارها مورد اصلاح و تجدیدنظر قرار گرفته است.
مزایای این چاپ نسبت به چاپهای پیشین عبارتند از:
1) ویراستاری نسبتاً دقیق و کامل ادبی.
2) به روز رسانی مطالب کتاب، چه از جهت وقایع و چه از جهت اسناد و نظریات جدید.
از نکات کلیدی مذکور که درگذریم، لازم است به چند نکته زیر نیز توجه گردد:
1) کتاب حاضر مجموعۀ مطالب مهم و اساسی حقوق بینالملل عمومی مخصوص دانشجویان کارشناسی حقوق و علوم سیاسی فارسی زبان است. در نتیجه، نحوۀ نگارش مطالب نیز در همین سطح است، هر چند این مطالب میتواند برای محققان و دانشجویان دورههای کارشناسی ارشد و دکتری حقوق بینالملل و کاربران و علاقمندان به این گونه مطالعات نیز مفید باشد.
2) امید است با افزایش رسمی و اخیر تعداد واحدهای درس حقوق بینالملل عمومی در دورۀ کارشناسی حقوق از 4 واحد به 6 واحد، همکاران عزیز مدرس این درس در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، همچون گذشته به حذف برخی از قسمتها و مطالب کتاب اقدام نکنند که اگر از این پس نیز روش نه چندان مطلوب علمی گذشته را در پیش گیرند، نتیجهای جز خسران برای دانشجویان این درس به بار نخواهد آورد.
3) پس از آماده کردن متن اولیۀ کتاب، بر آن شدم تا همچون کتاب حقوق بینالملل بشردوستانه و به عنوان یک اقدام علمی بیسابقه یا کم سابقه در ادبیات حقوقی ایران زمین، مخصوصاً حقوق بینالملل، متن را پیش از انتشار در معرض قضاوت صاحبنظران حقوق بینالملل قرار دهم تا اگر نظریات عالمانۀ ارشادی در مورد آن مطالب داشتند بر صاحب اثر منت گذاشته، همان را ابراز
دارند تا در صورت لزوم در متن لحاظ شود. بر این اساس از حدود 30 نفر از همکاران صاحب نظر درخواست اظهارنظر کردم که در نهایت حدود 20 نفر از آنان بر صاحب اثر منت گذاشته و این درخواست را اجابت کردند که از آنان به صورت جمعی سپاسگزاری کردم (به شرح آتی) و به صورت فردی نیز سپاسگزاری کرده یا خواهم کرد.
از میان آن عزیزان، برخی صرفاً ویراستاری ادبی کردند و برخی دقیقاً و سطر به سطر متن را مورد مداقه و ویراستاری علمی و حتی ادبی قرار دادند و نظریات ارزندهای ارائه کردند.
از آنجا که اظهار نظرهای ارشادی بعضاً جنبۀ علمی نداشت، لذا مورد تأئید صاحب اثر قرار نگرفت که از این بابت از آنان عذرخواهم.
4) از جمله اقدامات علمی- حقوقی صاحب اثر که در این سالهای اخیر به همت فرزند عزیزم دکتر صادق ضیائی بیگدلی صورت گرفت، تأسیس رسمی بنیاد حقوق بینالملل ضیائی بیگدلی (آکادمی بیگدلی) است که عمده هدف آن، ترویج دانش حقوق بینالملل به زبانهای فارسی و انگلیسی با استفاده از فضای مجازی است. قلمرو برنامههای این بنیاد صرفاً محدود به ایران نبوده، بلکه در سطح جهانی فعالیت دارد. امید است این بنیاد غیر انتفاعی بتواند گامی در جهت غنا بخشیدن بیشتر و بهتر به ادبیات حقوق بینالملل در ایران و جهان بردارد.
در پایان ضمن تشکر از جناب آقای علیرضا گنج دانش مدیر محترم انتشارات گنج دانش و همکارانشان، مخصوصاً آقای فرهنگ گنج دانش که در آمادهسازی چاپ و انتشار کتاب متقبل زحماتی شدند، از خوانندگان محترم استدعا دارد تا بر صاحب اثر منت گذاشته و هرگونه نظری در مورد مطالب کتاب حاضر دارند از طریق ناشر یا مستقیماً از طریق ایمیل* به اینجانب اعلام دارند.
با تقدیم احترام
محمدرضا ضیائی بیگدلی
تابستان 1404