این کتاب با هدف «آموزش» و «پژوهش» در دانش حقوق کیفری بین المللی فراهم شده و مخاطبان ویژه آن، دانشجویان و پژوهشگرانی هستند که می خواهند از عمق مباحث حقوق کیفری بین المللی آگاه شوند و نیز همه کسانی که تنها در حقوق کیفری داخلی یا تنها در حقوق بین الملل تعمّق کرده اند و اکنون می خواهند از تاثیرات این دو شاخه بر یکدیگر بیشتر بدانند. افزون بر این، نویسنده در مناسبت های گوناگون تلاش نموده تا به برخی مشکلات و نارسایی های حقوق ایران اشاره کند و نیز تاملات خود را پیرامون مباحث گوناگون با خواننده در میان بگذارد.
اما حقوق کیفری بین المللی شامل چه مباحثی باید باشد؟ در این باره اتفاقا اختلاف نظر هست و به همین دلیل، نخستین مبحث اصلی کتاب را به بررسی «قلمرو حقوق کیفری بین المللی» اختصاص داده ایم. پس از خروج از این بحث نسبتا دشوار، مباحث کتاب در 7 بخش تدوین شده اند: 1- منابع حقوق کیفری بین المللی 2- اصول کلی حقوق کیفری 3- جرائم و جنایات بین المللی 4- صلاحیت بین المللی دادگاههای داخلی 5- دادگاههای کیفری بین المللی 6- دادگاههای کیفری ترکیبی و 7- همکاری های قضایی بین المللی.
دیباچه
قرن بیستم میلادی قرن تحولات مهم و چشمگیری در عرصه حقوق کیفری بینالمللی بود. در نیمه اول آن، دو جنگ هولناک جهانی به وقوع پیوست و پس از پایان جنگ دوم، دولتها وادار شدند تا دادگاههای نورنبرگ (در آلمان) و توکیو (در ژاپن) را تشکیل بدهند و مجرمان جنگ را در آن دادگاهها محاکمه کنند و به این ترتیب، بحث تعقیب و مجازات جرائم بینالمللی را به میدان آوردند.
از سوی دیگر، در دهه پایانی قرن بیستم حکومتهای مارکسیستی دچار فروپاشی شدند. یکی از آثار این فروپاشیها، جنگهای خونینی بود که در قلمرو یوگسلاوی درگرفت و سازمان ملل را وادار کرد تا یک دادگاه کیفری بینالمللی ویژه برای رسیدگی به آن جرائم تشکیل بدهد. در همان زمان، جنگهای داخلی نیز در قلمرو کشور آفریقایی رواندا رخ داد و باز، سازمان ملل یک دادگاه کیفری بینالمللی برای رسیدگی به جرائم ارتکابی در رواندا تشکیل داد. باز، دو سال مانده به پایان قرن بیستم، یعنی در سال ۱۹۹۸ به ابتکار سازمان ملل دولتها در رم (ایتالیا) گرد هم آمدند و اساسنامه تاسیس یک دادگاه دائمی کیفری بینالمللی (که «دیوان کیفری بینالمللی» نامیده میشود) تدوین کردند. افزون بر این، از سالهای آغازین قرن ۲۱ میلادی، دادگاههایی که ماهیت داخلی-بینالمللی دارند نیز تشکیل شده که برخی به کار خود پایان داده و برخی هنوز برقرارند.
در کنار تاسیس این دادگاهها، اندک اندک نظامهای حقوق داخلی نیز برای رسیدگی به جنایات بینالمللی صلاحیتدار شدهاند و مرزهای حقوق داخلی و حقوق بینالملل را در هم فرو بردهاند و این وضعیت موجب شده که حقوق کیفری بینالمللی که پیش از آن به همان مباحث سنتی «حقوق جزای بینالملل» محدود بود به یکی از شاخههای مهم و پر گفتگوی دانش حقوق تبدیل شود.
اکنون حجم ادبیات مربوط به این دانش و انبوه مطالب و رخدادهای پیش آمده و در حال وقوع، به گونهای است که آگاهی یافتن از آنها و تسلط بر همه آنها بسیار دشوار شده است. از سوی دیگر، به موازات رخدادهای مربوط به دادگاههای کیفری بینالمللی، نظامهای حقوق داخلی نیز درگیر رسیدگی به جنایات بینالمللی شدهاند و معاهدات گوناگون بینالمللی در زمینه جرائم بینالمللی و مبارزه با آنها امضا و تصویب شده است. بدین ترتیب، حقوق کیفری بینالمللی به شاخهای از دانش حقوق تبدیل شده که شناخت درست آن به ویژه برای دانشجویان و پژوهشگران حقوق کیفری و نیز حقوق بینالملل ضروری و اجتناب ناپذیر است.
البته و خوشبختانه جامعه علمی حقوقی ایران از تعقیب سیر تحولات شاخههای گوناگون حقوق و از جمله حقوق کیفری بینالمللی غافل نمانده و در سالهای اخیر استادان و پژوهشگران، آثار گوناگونی در این حوزه از دانش پدید آوردهاند. اینجانب نیز در سال ۱۳۸۴ مجموعه مقالههایی را که پیرامون پارهای از مسائل حقوق کیفری بینالمللی تالیف یا ترجمه کرده بودم به پیشنهاد برخی دوستان در کتابی با همین عنوان منتشر کردم تا منبعی برای دانشجویان و پژوهشگران باشد. مطالب آن کتاب هنوز قابل استناد و زنده است ولی بیشتر آنها پیرامون دیوان کیفری بینالمللی و صلاحیتهای آن است.
امّا کتاب پیشِ رو دربرگیرنده مباحث اصلی حقوق کیفری بینالمللی است و حاصل مطالعات و تاملات افزونتری است و در آن تلاش شده تا اولاً مسئله قلمرو حقوق کیفری بینالمللی مورد بحث و مداقه قرار بگیرد. ثانیاً منابع حقوق کیفری بینالمللی بررسی شود و به پرسشهایی که در این زمینه وجود دارد پاسخ داده شود. ثالثاً اصول کلی حقوق کیفری و جرائم بینالمللی شناخته شوند و مورد بحث قرار بگیرند و رابعاً به وضعیت دادگاههای داخلی در مواجهه با حقوق کیفری بینالمللی پرداخته شود و نهایتاً دادگاههای گوناگون کیفری بینالمللی، در حجم همین کتاب مورد بررسی قرار بگیرند. بنابراین، کتاب حاضر، بیشتر یک کتاب کلیات دانش حقوق کیفری بینالمللی است. در عین حال، دارای این ویژگی است که دانشجویان و دانش پژوهانی را که در فضای حقوق ایران هستند با برخی رموز و غموضِ قوانین و دانشِ حقوق آشنا میکند.
با همه اینها روشن است که هر اندازه موضوعات یک دانش فراوانتر و گستردهتر میشود، اشراف به کلیات آن نیز سختتر خواهد شد. اکنون مسائل مربوط به جرائم بینالمللی، دادگاههای بینالمللی، صلاحیتها، پروندهها و رویههای قضایی، قوانین داخلی و اسناد بینالمللی، آنقدر فراوان است که هر یک از فروعات این مباحث موضوع کتابها و پایان نامههای تفصیلی و طولانی شده است. این حجم از اطلاعات واقعاً به آسانی قابل ضبط و کنترل نیست.
امّا از سوی دیگر، این نیاز نیز وجود دارد که دانشجویان و علاقه مندان به یک دانش، باید به نوعی بتوانند از مجموعه آن دانش درک و تصوری روشن داشته باشند. این تصور کلی، فوقالعاده با اهمیت است؛ به ویژه از این نظر که در این درک کلی، باید جهتگیریهای کلان و فلسفههای دانشها را به دست بیاورند؛ زیرا گاه چنین است که دانشجویان کتابها و جزوههایی را میخوانند و در امتحانات نیز نمرههای خوب میگیرند ولی هیچگاه به فلسفهها و دلایل بنیادین آنچه که آموختهاند پی نمیبرند و طبیعی است که این «دانش بیبنیاد» پس از مدتی کوتاه فرو میریزد و فراموش میشود و اگر هم چنین نشود، آثار مورد انتظار در زندگی فردی و اجتماعی و در سطح کشوری ندارد و چه بسا راهزن و اسباب تفاخر و تظاهر بشود.
باری، اگر پرداختن به کلیّت یک دانش کار دشواری است، اکنون چه باید کرد تا مباحث این کتاب برای دانش پژوهان آسان و هموار باشد؟ چه باید کرد تا مباحث کتاب، «فشرده زیانبار یا انبوهِ دل آزار» نشوند؟
نویسنده همه تلاش خود را به کار گرفته تا اولاً مطالب کتاب، روان و آسان باشد تا دانشجویان مطالب آن را به نیکی درک کنند و این گمانِ باطل را که علوم انسانی از مقولاتِ حفظی است از ذهن خود پاک کنند. البته میدانیم که در روزگاران گذشته نیاکان ما - گاه به عمد - سخت نویسی میکردند و آن را هنر میدانستند، حتی بر نوشتههای آسان طعن میزدند و خرده میگرفتند که مطالب فلان کتاب، آسان و «ظاهر است و هرکسی (به آنها) پی میبرد». این هنرِ سختنویسی و فشردهنویسی را البته هرکس نداشت و دارندگان آن، رقیبان را به میدان مبارزه میطلبیدند. سعد الدین تفتازانی، از دانشمندان قرن هشتم خراسانی، کتاب «تهذیب المنطق» را که در نهایت اختصار و ایجاز است، نوشت و به آن میبالید و حق هم داشت. او در نگارش آن کتاب هنر فشرده نویسی را به کمال رسانیده است. گاه نیز فیلسوفان و اندیشه ورزان، همچون میر داماد به عمد سخت نویسی میکردند، چرا که میخواستند آرای خود را از دسترس عوام خارج کنند تا از آسیب آنان در امان بمانند. گاهِ دیگر نیز این اعتقاد وجود داشت که شمشیر بران را نباید به دست وحشیان نادان سپرد؛ یعنی علم نباید به دست نا اهلان بیفتد، چرا که آنان دانش را ابزار هواهای نفسانی و ستم و تفوق بر دیگران قرار میدهند.
از میان این دلایل، باید گفت که آن روشِ سخت نویسی دیرگاهی است که از میان ما - و بلکه از جهان - رخت بر بسته است؛ هم به این سبب که آن «هنر»، همچون برخی هنرهای دیگر، کمیاب یا نایاب شده و هم از این نظر که روزگار ما روزگار انفجار اطلاعات است و سخت نویسی، دیگر ارزش نیست زیرا نوشتههای سخت، از خوانده شدن باز میمانند و کتابهای سخت، به هر دلیل سخت باشند دانشی را به دانشجو منتقل نمیکنند؛ بلکه در آنچه که مربوط به حقوق و علوم انسانی است، شعارِ باطلِ حفظی بودنِ علوم انسانی را تقویت میکنند و دانشجویان را از درک مقاصد و معانی باز میدارند.
***
امّا این کتاب چه مباحث و فصلهایی باید داشته باشد ؟ پاسخ این سوال بستگی به آن دارد که حقوق کیفری بینالمللی را چگونه تعریف کنیم. آیا حقوق کیفری بینالمللی همان حقوق جزای بینالملل داخلی است؟ یا شامل مباحث مربوط به معاهدات بینالمللی و دادگاههای کیفری بینالمللی نیز میشود؟ ما در این کتاب از این نظر پیروی میکنیم که حقوق کیفری بینالمللی هم شامل حقوق کیفری داخلی که عنصر خارجی دارد هست و هم شامل مباحث مربوط به دادگاههای بینالمللی و جرائم بینالمللی و رسیدگی به آنها. امّا این بیان در اینجا کافی نیست و به همین دلیل گفتار کوتاهی را به تعیین قلمرو حقوق کیفری بینالمللی اختصاص خواهیم داد (دفتر آغازین).
با پذیرش اینکه حقوق کیفری بینالمللی شامل مباحث مربوط به جرائم بینالمللی و دادگاههای کیفری بینالمللی نیز میشود، باید به بحث منابع حقوق کیفری بینالمللی بپردازیم. در این بخش از قانون، معاهدات بینالمللی، رویه قضایی و دکترین سخن خواهیم گفت. (بخش یکم).
پس از آشنایی با منابع حقوق کیفری بینالمللی، از اصول کلی حقوق کیفری سخن میگوییم. اصول کلی را در ذیل منابع، یعنی در بخش نخست، نیاورده ایم زیرا در دانش حقوق جایگاهی ویژه دارند. اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی نیز یک بخش جداگانه به اصول کلی حقوق کیفری اختصاص داده و با این اختصاص، آن اصول را به قانون (قاعده) تبدیل کرده است. در عین حال، جداگانه در ماده ۲۱ اصول کلی مستخرج از نظامهای حقوق داخلی جهان را در فقدان منابع مکتوب، از منابع مورد استناد دیوان دانسته است (بخش دوم).
پس از آشنایی با منابع، با دو پرسش اساسی رو به رو هستیم: یکی آنکه جرائم بینالمللی که موضوع حقوق کیفری بینالمللی هستند کدامند؟ و دوم اینکه دادگاههای داخلی، دادگاههای بینالمللی و دادگاههای مختلط داخلی- بینالمللی در مواجهه با این جرائم چه میکنند؟ به پرسش اول در بخش دوم کتاب خواهیم پرداخت وتلاش میکنیم تا مفهوم جرائم بینالمللی را روشن کنیم. در آنجا توضیح خواهیم داد که رسیدگی به جرائم بینالمللی در انحصار دادگاههای بینالمللی نیست؛ بلکه دادگاههای داخلی و نیز دادگاههای داخلی-بینالمللی به جرمهای بینالمللی رسیدگی میکنند (بخش سوم).
پس از بحث جرائم بینالمللی، قواعد صلاحیت بینالمللی دادگاههای داخلی در امر کیفری را بررسی میکنیم؛ یعنی خواهیم دید که دادگاههای داخلی بر اساس چه مقرراتی صلاحیت پیدا میکنند تا به امور کیفری مرتبط با خارج رسیدگی کنند. تکیه گاه ما در این مبحث، حقوق ایران خواهد بود،امّا توضیح خواهیم داد که نظامهای مختلف حقوقی در این خصوص از قواعد یکسانی پیروی میکنند. به عبارت دیگر، با وجود اینکه نظامهای حقوق داخلی در وضع قواعد مربوط به صلاحیت بینالمللی دادگاههای خود آزادند امّا چنین نیست که این قواعد در هر کشور به کلی با قواعد کشورهای دیگر مغایرت داشته باشد (بخش چهارم).
پس از مباحث مربوط به دادگاههای داخلی، دادگاههای کیفری بینالمللی را بررسی خواهیم کرد. دادگاههای کیفری بینالمللی که تاکنون تاسیس شدهاند به طور کلی دو گروهند: یکی دادگاههایی که تشکیل شده و بر چیده شدهاند و اکنون بیشتر جنبه تاریخی و پیشینهای پیدا کردهاند که عبارتند از: دادگاههای نظامی بینالمللی نورنبرگ و توکیو که پیروز شدگان جنگ جهانی دوم تشکیل دادند. و نیز دادگاههای کیفری بینالمللی یوگسلاوی سابق و رواندا که شورای امنیت سازمان ملل در دهه 1990 میلادی تشکیل داد. دوم دیوان کیفری بینالمللی که یک دادگاه دائمی کیفری بینالمللی است و از سال 2002 میلادی در شهر لاهه هلند آغاز به کار کرده است (بخش پنجم).
بخش دیگر این کتاب، پدیده نسبتا نوین دادگاههای کیفری ترکیبی است که به آنها دادگاههای مختلط و نیز دادگاههای نسل سوم میگویند و اینها دادگاههایی هستند که معمولا به درخواست و تمایل یک دولت و با کمک و همکاری جامعه بینالمللی در برخی کشورها (سیرالئون، کامبوج، سنگال …) تشکیل شدهاند. هرچند غالب آثار حقوقی این دادگاهها را در ذیل دادگاههای بینالمللی مطالعه میکنند،امّا از آنجا که این دادگاهها، نه کاملاً داخلی و نه کاملاً بینالمللی هستند باید در بخش جداگانه مورد مطالعه قرار بگیرند (بخش ششم).
بخش پایانی کتاب، مبحث همکاریهای قضایی بینالمللی است. همچنان که دادگاههای داخلی یک کشور به همکاری با یکدیگر نیازمندند، دادگاههای داخلی کشورها با یکدیگر و نیز دادگاههای داخلی و بینالمللی باید با یکدیگر همکاری کنند. در قوانین داخلی کشورها از جمله ایران هم مقرراتی برای شیوههای همکاری دادگاه ایران با کشورهای خارجی وجود دارد و هم دولتها معاهدات و توافق نامههای دو جانبه یا چند جانبه همکاری و معاضدت قضایی با یکدیگر دارند. دولت ایران در دهههای اخیر نزدیک به 70 موافقتنامه در زمینه همکاریهای قضایی با دولتهای دیگر منعقد کرده که بیشتر آنها مربوط به همکاری در زمینههای کیفری مانند استرداد مجرمان و انتقال زندانیان است. اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی نیز دولتهای عضو را مکلف به همکاری با دیوان کرده و یک فصل را به همین موضوع اختصاص داده است (بخش ۷).
باری، در این کتاب نیز ممکن است ایرادها و اشکالاتی که از دید نویسنده پنهان مانده پیدا شود یا نکتههایی یافت شود که نویسنده در مورد آنها اشتباه کرده باشد. نیز ممکن است برخی صاحبنظران با پارهای از آراء و نظرات نویسنده موافق نباشند. نویسنده در همه این موارد از صاحبنظران و پژوهشگرانی که منت میدهند و ایرادات و نارساییهای کتاب را خاطرنشان میکنند از صمیم قلب سپاسگزاری میکند. و سرانجام، باید اذعان کنیم که هرچه در این مرز و بوم به رشد و تعالی دانش حقوق مدد برساند مغتنم و فرخنده است و امید دارم که کتاب حاضر گامی در این راه برداشته باشد و اگر چنان نباشد میتواند مصداق آن گفته نیکو باشد که: «چه بسا غیر پژوهشگری، کتابی بنویسد و همان کتاب پژوهشهایی را برانگیزاند».
چکامه مطالب
فهرست کوتاه
دیباچه
دفتر آغازین - قلمرو حقوق کیفری بینالمللی
گفتار یکم: توسعه قلمرو حقوق کیفری بینالمللی
گفتار دوم: وصف بینالمللی حقوق کیفری
بخش یکم - منابع حقوق کیفری بینالمللی
دفتر یکم: مفاهیم مقدماتی
گفتار یکم: مفهوم حقوق
گفتار دوم: مفهوم منابع
گفتار سوم: تعدد منابع حقوق
گفتار چهارم: منابع حقوق داخلی و منابع حقوق بینالملل
گفتار پنجم: در هم تنیدگی حقوق داخلی و حقوق بینالملل
گفتار ششم: درهم تنیدگی منابع حقوق کیفری بینالمللی
دفتر دوم: قانون
گفتار یکم: قانون در نظام داخلی
گفتار دوم: قوانین ناظر بر حقوق کیفری بینالمللی
دفتر سوم: معاهدات بینالمللی
گفتار یکم: معاهدات چند جانبه و معاهدات دوجانبه
گفتار دوم: معاهدات ناظر به حمایت از دولتها و معاهدات ناظر به حمایت از حقوق افراد (حقوق بشر)
گفتار سوم: معاهدات ناظر به جرائم فراملّی و معاهدات ناظر به جرائم بینالمللی
گفتار چهارم: معاهداتی که دولت ایران به آنها پیوسته یا نپیوسته است
دفتر چهارم: اصول کلی حقوق
گفتار یکم: مفهوم و جایگاه اصول کلی حقوق
گفتار دوم: کلی بودن اصول کلی حقوقی
گفتار سوم: کارکرد اصول کلی حقوقی
گفتار چهارم: اصول کلی حقوق کیفری در اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی
دفتر پنجم: تصمیمات قضایی
گفتار یکم: سابقه قضایی
گفتار دوم: رویه قضایی
گفتار سوم: آرای وحدت رویّه
دفتر ششم: دکترین
گفتار یکم: پیشینه دکترین
گفتار دوم: دکترین به عنوان منبع فرعی
گفتار سوم: حقوق ایران
گفتار چهارم: دکترین در حقوق بینالملل
بخش دوم - اصول کلی حقوق کیفری
دفتر یکم: فرض بیگناهی
گفتار یکم: پایههای اصلی فرض بیگناهی
گفتار دوم: فرض بیگناهی در اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی
گفتار سوم: فرض بیگناهی و اماره مجرمیت
دفتر دوم: اصل لزوم قانونی بودن جرم
گفتار یکم: پیدایش اصل قانونی بودن جرم
گفتار دوم: فلسفه اصل
گفتار سوم: گستره اصل
گفتار چهارم: حقوق ایران
گفتار پنجم: اسناد بینالمللی و حقوق تطبیقی
گفتار ششم: حقوق کامن لا
دفتر سوم: اصل قانونی بودن مجازات
گفتار یکم: مفهوم قانونی بودن مجازات
گفتار دوم: جرمانگاری بدون مجازات
دفتر چهارم: اصل قانونمندی دادرسی کیفری
گفتار یکم: دادگاه قانونی
گفتار دوم: قانونمندی روند دادرسی
دفتر پنجم: اصل عطف به ماسبق نشدن قانون کیفری
گفتار یکم: حقوق ایران
گفتار دوم: حقوق خارجی
گفتار سوم: اساسنامه دادگاه نورنبرگ
گفتار چهارم: میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی
گفتار پنجم: استثنای قانون مساعدتر
دفتر ششم: اصل علنی بودن دادرسی
گفتار یکم: حقوق ایران
گفتار دوم: اسناد بینالمللی
دفتر هفتم: اصل تفسیر مضیّق قانون کیفری
گفتار یکم: توسل به قیاس
گفتار دوم: مساله «رفتارهای مشابه دیگر»
دفتر هشتم: اصل ممنوعیت محاکمه مجدد
گفتار یکم: مفاهیم پایه
گفتار دوم: منع محاکمه مجدد در میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی
گفتار سوم: قوانین ایران
گفتار چهارم: منع محاکمه مجدد در حقوق فرانسه
گفتار پنجم: منع محاکمه مجدد در حقوق اروپایی
گفتار ششم: در اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی
دفتر نهم: اصل مسئولیت کیفری فردی
گفتار یکم: مسئولیت کیفری شخصی
گفتار دوم: مسئولیت کیفری اشخاص حقیقی و حقوقی
گفتار سوم: استثناها
بخش سوم- جرائم و جنایات بینالمللی
دفتریکم: شناسایی جرائم بینالمللی
گفتار یکم: مفهوم و تعریف جرائم بینالمللی
گفتار دوم: جرم بینالمللی و جنایت بینالمللی
گفتار سوم: جرم بینالمللی و جرم عادی
گفتارچهارم: جرمانگاری جرائم بینالمللی در حقوق داخلی
دفتر دوم: جنایات اصلی
گفتار یکم: نسلکشی
گفتاردوم: جنایات علیه بشریت
گفتارسوم: جنایات جنگی
گفتار چهارم: تجاوز (سرزمینی)
دفتر سوم: جرائم معاهداتی
گفتار یکم: جرائم علیه حقوق بشر
گفتار دوم: جرائم علیه نظامات دولتها
بخش چهارم - صلاحیت بینالمللی دادگاههای داخلی
دفتر یکم: صلاحیت سرزمینی
گفتار یکم: اصل صلاحیت سرزمینی
گفتار دوم: اعمال صلاحیت سرزمینی
دفتر دوم: صلاحیت فراسرزمینی
گفتار یکم: اصل صلاحیت شخصی فعال
گفتار دوم: اصل صلاحیت شخصی منفعل
گفتار سوم: اصل صلاحیت واقعی (حمایتی)
گفتار چهارم: صلاحیت جهانی
گفتار پنجم: حقوق ایران
گفتار ششم: صلاحیتهای موردی
دفتر سوم: صلاحیت رسیدگی به جرائم بینالمللی
گفتار یکم: قوانین مربوط به صلاحیت تکمیلی
گفتار دوم: قوانین مربوط به صلاحیت تحمیلی(!)
گفتار سوم: قوانین مرتبط با معاهدات بینالمللی
گفتار چهارم: قوانین مستقل
بخش پنجم - دادگاههای کیفری بینالمللی
دفتر یکم: زمینهها و تلاشها
گفتار یکم: یک دادگاه استثنایی
گفتار دوم: تلاشهای نافرجام
دفتر دوم: دادگاههای کیفری بینالمللی موقت
گفتار یکم: دادگاههای کیفری بینالمللی نسل اول
گفتار دوم: تلاشهای بعد از نورنبرگ
گفتار سوم: دادگاههای کیفری بینالمللی نسل دوم
دفتر سوم: دیوان کیفری بینالمللی
گفتار یکم: اصطلاحات و اسناد
گفتار دوم: استقلال و چالشها
گفتار سوم: حقوق و تعهدات دولتهای عضو
گفتار چهارم: نظام صلاحیتهای دیوان کیفری بینالمللی
گفتار پنجم: مجازاتها
گفتار ششم: دادرسیها
بخش ششم- دادگاههای کیفری ترکیبی
دفتر یکم: مفاهیم مقدماتی
گفتار یکم: ویژگیهای مشترک
گفتار دوم: شیوههای تشکیل
گفتار سوم: دلایل و انگیزهها
گفتار چهارم: دادگاههای ویژه
گفتار پنجم: دادگاههای نسل سوم؟
دفتر دوم: دادگاههای تشکیل شده بر پایه توافق دولت با سازمان ملل
گفتار یکم: دادگاه ویژه سیرالئون
گفتار دوم: شعب فوقالعاده در دادگاههای کامبوج
دفتر سوم: دادگاههای تشکیل شده بر پایه توافق دولت با یک سازمان بینالمللی منطقهای
گفتار یکم: دادگاه ویژه در سنگال
گفتار دوم: شعب ویژه کوزوو و دادسرای ویژه
دفتر چهارم: دادگاههای تشکیل شده بر پایه تصمیم سازمان ملل
گفتار یکم: دادگاه تی- مور شرقی
گفتار دوم: دادگاه ویژه لبنان
دفتر پنجم: دادگاه عالی کیفری عراق
گفتار یکم: سقوط صدام حسین و تدوین اساسنامه دادگاه ویژه عراق
گفتار دوم: تغییر حکومت عراق و بازنگری در اساسنامه
گفتار سوم: دادرسیها
گفتار چهارم: ماهیت دادگاه
بخش هفتم - همکاریهای قضایی بینالمللی
دفتر یکم: کلیات
گفتار یکم: گونههای همکاریهای قضایی بینالمللی
گفتار دوم: شیوههای همکاری قضایی بینالمللی
دفتر دوم: استرداد مجرمان
گفتار یکم: استرداد مجرمان در میان دولتها
گفتار دوم: تحویل مجرمان در اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی
دفتر سوم: انتقال زندانیان
گفتار یکم: مفاهیم و بنیادها
گفتار دوم: اصول حاکم بر انتقال زندانیان
گفتار سوم: موافقتنامههای انتقال زندانیان میان ایران و دیگر کشورها
دفتر چهارم: نیابتهای قضایی بینالمللی
گفتار یکم: نیابت قضایی در قوانین داخلی و معاهدات دو جانبه
گفتار دوم: نیابت قضایی در معاهدات چند جانبه
کتابنامه
نمایه
فهرست بلند
چکامه مطالب
دفتر آغازین : قلمرو حقوق کیفری بینالمللی
بانگ زد آغاز کن گفتار را
|
|
باده ده آن مست و آن هشیار را
|
بر دم اندر این نی پر رمز و راز
|
|
برکن از بن پرده پندار را
|
بخش یکم: منابع حقوق کیفری بینالمللی
بعد از آن، این چشمهها جوشان شدند
|
|
آبها در جویها غلتان شدند
|
فیلسوفان دیار راستی
|
|
همچو موسی در پی چوپان شدند
|
بخش دوم: اصول کلی حقوق کیفری
اصل، قانون است و قانون ساز او
|
|
اصل، آغاز است و پایان راز او
|
گر سر از برج فلک بیرون کشی
|
|
بشنوی آن ساز و آن آواز او
|
بخش سوم: جرائم و جنایات بینالمللی
این جهان را آن هگل استیزه کرد
|
|
مارکس افزون شد به گوش آویزه کرد
|
مفتخر گردید با جنگ و ستیز
|
|
در توهُّم، کو جهان پاکیزه کرد
|
بخش چهارم: صلاحیت بینالمللی دادگاههای داخلی
تشنگان چون چرخ چارم می رسند
|
|
در پی آب زلال بی غَشند
|
باز چون گشتند در بازار خویش
|
|
در چنین بازار، باری سرخوشند
|
بخش پنجم: دادگاههای کیفری بینالمللی
زین گناهان عالمی پرپر شدند
|
|
خشک و تر رفتند و خاکستر شدند
|
عبرت است این سرنوشت مِهتران
|
|
چون ستم کردند و چون کِهتر شدند
|
بخش ششم: دادگاههای کیفری ترکیبی
گفت: عالَم، عالَمِ ترکیبهاست
|
|
ور نه این صورت نه معنی میشناخت
|
آنچه از اضداد برخی گفتهاند
|
|
قصه تلخِ ستیز و ناسزاست
|
بخش هفتم: همکاریهای قضایی بینالمللی
گفت: آنک چرخ هفتم در رسید
|
|
سقف گردون ناگهان آمد پدید
|
پس سخن کوتاه باید این زمان
|
|
زانکه از لاهوت می باید شنید
|
جهت اطلاع از دیگر آثار جناب آقای دکتر شریعت باقری اینجا را کلیک کنید.